Cart 0
Oedeem
Wat is oedeem?
Oedeem is een abnormale ophoping van vocht in het lichaam. Oedeem kan een gevolg zijn van kanker, bloedvatproblemen, littekens, bestraling, chemotherapie, een operatie of een ongeval. Hierdoor kunnen de lymfevaten beschadigen met vochtophopingen als gevolg.
Er bestaan verschillende soorten oedeem, zoals lymfoedeem, lipoedeem en veneus oedeem.
Er zijn ook verschillende behandelingen mogelijk, deze vind u op de pagina oedeemtherapie.
Wat is lymfoedeem?
Door een stoornis van het lymfevatenstelsel wordt weefselvocht onvoldoende afgevoerd. Vochtophoping in de huid en onderliggende weefsels veroorzaakt onder andere (pijnlijke) zwellingen en stijfheid.
Symptomen
Lymfoedeem geeft in het aangedane gebied, bijvoorbeeld armen, benen en/of de rest van het lichaam een zwaar gevoel en/of een gevoel van spanning. Soms veroorzaken de zwellingen zeurende of stekende pijn en stijfheid in gewrichten. Bewegingen kunnen beperkt worden. Het gewicht en de lichaamsomvang kunnen toenemen. Lymfoedeem kan ook voorkomen in de midline (borst-, buik-, rug- en genitaalregio). Vaak is dit het gevolg van de behandeling van kanker. Ook hiervoor kunt u terecht bij de huidtherapeut, behandeling en compressie in deze regionen kan enorme verlichting bieden.
Hoe onstaat lymfoedeem?
Het lymfestelsel is een netwerk van lymfevaten en lymfeknopen, vaak klieren genoemd. Ze maken deel uit van ons lichamelijke reinigings- en afweersysteem. De lymfevaten verzamelen het vocht dat zich tussen de cellen van onze weefsels bevindt. Via de lymfevaten vloeit dit weefselvocht naar de lymfeknopen, beter bekend als klieren. Deze klieren, die zich onder andere in onze liezen, oksels en hals bevinden, filteren en reinigen het weefselvocht. Ze filteren afvalstoffen en maken dus eventuele ziekteverwekkers onschadelijk. Als delen van het lymfestelsel beschadigd zijn of ontbreken, dan wordt het weefselvocht niet of slechts gedeeltelijk afgevoerd. Het ophopende vocht veroorzaakt zwellingen die we lymfoedeem noemen.
Bij primair lymfoedeem zijn de afwijkingen aan het lymfestelsel aangeboren. Het lymfoedeem kan zich direct na de geboorte manifesteren, of in een later stadium, bijvoorbeeld na een trauma of een operatie.
Secundair lymfoedeem ontstaat door invloeden van buitenaf, denk aan een (wondroos)infectie, ernstige verbranding van de huid of een open botbreuk. Secundair lymfoedeem kan ook een gevolg zijn van bestralingen (behandeling van kanker) of een operatie waarbij het lymfestelsel beschadigd raakt.
Wat is lipoedeem?
Lipoedeem is een aandoening waarbij vetweefsel ongelijkmatig verdeeld is over het lichaam. Er ontstaan plaatselijke vetophopingen op heupen, dijen, onderbenen, binnenkant van de knieën of de armen, die niet beïnvloed worden door gewichtsvermindering en sporten. Bovendien kunnen deze vetophopingen pijnklachten geven of de benen snel vermoeid doen raken. Lipoedeem betekent letterlijk ‘vetzwelling’ en staat ook bekend als pijnlijk ‘vetsyndroom’. Het is een niet vaak voorkomende chronische aandoening van het vetweefsel die voornamelijk vrouwen treft. Kenmerkend voor lipoedeem is de symmetrie: de afwijkende vetverdeling doet zich voor aan beide zijden. Dit in tegenstelling tot lymfoedeem, dat zich ook aan één been of één arm kan voordoen.
Symptomen
De eerste symptomen van lipoedeem zijn onevenredig zware benen, heupen, billen en/of armen waarbij het overtollige vetweefsel abrupt stopt bij knieën of enkels of bij ellebogen of polsen. Gewichtsverlies heeft nauwelijks invloed op de buitenproportionele vet- en vochtophopingen. Boven- en onderlichaam kunnen wel twee tot drie kledingmaten verschillen. Lipoedeem-weefsel is gevoelig, de pijn kan variëren van mild tot extreem waarbij een lichte aanraking of druk al niet te verdragen is. De huid oogt walnootachtig als een extreme vorm van cellulite (sinaasappelhuid). Er ontstaan snel blauwe plekken. Benen voelen zwaar aan en zijn opgezwollen door vochtophoping. Het volume kan tot gewrichtsproblemen leiden, zoals knieklachten, en de huid van de benen kan beschadigen door schuring.
Patiënten hebben last van vermoeidheid en zijn soms beperkt in hun mobiliteit.
Hoe onstaat lipoedeem?
Over het ontstaan van lipoedeem bestaat nog veel onduidelijkheid. Wel is bekend dat de ziekte zich meer voordoet bij vrouwen dan bij mannen en dat de ziekte niet wordt veroorzaakt door te veel eten. Bovendien staat vast dat erfelijke factoren een belangrijke rol spelen. Lipoedeem ontwikkelt zich over het algemeen tijdens of net na de puberteit, maar de aandoening kan ook tijdens de zwangerschap of op latere leeftijd tijdens de menopauze tot uiting komen. Hormonen spelen een rol; soms is een schildklierafwijking de oorzaak.
Wat is veneus oedeem?
Defecte kleppen in de aderen (het veneuze systeem) van de benen verhinderen een optimale terugstroom van zuurstofarm, afvalrijk bloed uit de benen richting het hart. Lymfevocht wordt onvoldoende afgevoerd. De benen worden zwaar, rusteloos en zwellen op. Vochtophoping en verwijde bloedvaten of spataderen kunnen pijnklachten geven.
Symptomen
Veneus oedeem veroorzaakt in de loop van de dag een (lood)zwaar of rusteloos gevoel in de benen. De benen en enkels zwellen op door vochtophoping en dat leidt tot een branderig gevoel of krampachtige pijn en stijfheid, ook wel ‘restless legs’ genoemd. Door de toenemende druk in de slecht functionerende aderen verwijden de bloedvaten en ontstaan er spataderen. Er kunnen verschillende huidafwijkingen ontstaan zoals eczeem, een bruine of witte verkleuring of soms zelfs wondjes. Veneus oedeem komt regelmatig voor in combinatie met lymfoedeem.
Hoe onstaat veneus oedeem?
De bloedvaten in de benen bevatten kleppen die opengaan als het bloed uit de benen wordt afgevoerd. Om te voorkomen dat dit zuurstofarme en afvalstofrijke bloed terugstroomt, sluiten de kleppen zich. Als de kleppen niet goed functioneren, wordt het bloed niet goed afgevoerd. Dit heeft ook effect op het lymfevocht in het weefsel wat ook niet goed afgevoerd wordt door het lymfestelsel. Vocht hoopt zich op in de benen, met name rond de enkels die in de loop van de dag dik en opgezwollen raken. De bloeddruk in de beenvaten neemt toe, vaten en vaatjes verwijden zich en er ontstaan spataderen. Veneus oedeem, ook wel chronische veneuze insufficiëntie (CVI) genoemd, is een combinatie van vochtophoping (oedeem) en slecht werkende bloedvaten (het veneuze systeem). Het kan op elke leeftijd voorkomen, maar ouderen, zwangere vrouwen en invaliden lopen een groter risico.